Józef Piłsudski poszukiwany ... w Tumlinie

            Czytając "Najnowszą historię polityczną Polski" Władysława Pobóg-Malinowskiego (Gdańsk 1990, wyd. GRAF) trafiłem na ciekawy ślad związany z naszą gminą. Choć wydarzenia miały miejsce prawie sto lat temu, jednak trzeba je przywołać.

               Marszałek J.Piłsudski w pierwszych dniach wojny dość poważnie improwizował chcąc uzyskać jak największą samodzielność dla swoich oddziałów strzeleckich. Bez wchodzenia w szczegóły pierwszych kilku miesięcy I Wojny Światowej można z pewnym uproszczeniem stwierdzić, że kluczowe dla dalszych losów Komendanta decyzje podejmowane były wówczas na naszych ziemiach.



               Rano 6 sierpnia 1914 roku kompania kadrowa Oddziałów Strzeleckich wyruszyła do Królestwa. Do Kielc Piłsudski wraz z 350 strzelcami wkroczył 12 sierpnia . Jednak Kielce nie przywitały zbyt entuzjastycznie oddziałów maszerujących z Galicji. Rajd ten zakończył się praktycznie fiaskiem. Strzelcy wycofali się do Chęcin. Los Oddziałów Strzeleckich Piłsudskiego był bardzo niepewny. 16 sierpnia w Krakowie powstał Naczelny Komitet Narodowy skupiający wszystkie polskie stronnictwa działającye w Galicji. Austriacy zaś postawili Piłsudskiemu ultimatum - albo zgodzi się na program NKN, albo złoży broń i jego oddziały zostaną rozwiązane. I właśnie - w Tumlinie - gdzie stacjonowało kilka batalionów strzeleckich - Komendant (19 sierpnia 1914 roku) zwołał odprawę z dowódcami Batalionów oraz oficerami sztabu. W czasie tej odprawy decydowało się przejście oddziałów Piłsudskiego do partyzantki albo podporządkowanie się warunkom narzuconym przez koła galicyjskie. Większość opowiedziała się za partyzantką - jednak Komendant postanowił "wrócić (politycznie na bazę galicyjską". Ta decyzja została podjęta w Tumlinie. A była przełomowa. W konsekwencji oznaczała utworzenie Legionów a później POW. Ale to wszystko w podręcznikach i we wspomnieniach. Polecam np. dostępny w sieci OLEANDRY - Biuletyn Związku Piłsudczyków - Oddział Świętokrzyski. Tam możemy dowiedzieć się o stacjonowaniu oddziałów strzeleckich w Samsonowie czy Zagnańsku.

            Starałem się znaleźć bardziej szczegółowy opis pobytu Piłsudskiego w Tumlinie. Nie posiadam publikacji traktujących o naszym regionie. W sieci nic dokładniejszego nie znalazłem. Będę wdzięczny wszystkim, którzy dysponują większą wiedzą i podzielą się nią. Może zachowały się wśród mieszkańców wspomnienia pozwalające wskazać budynek, w którym przebywał Komendant. Może istnieje publikacja regionalna opisująca te dni.

Niewielkim wysiłkiem można upamiętnić to miejsce - bo było świadkiem jednej z istotniejszych decyzji jakie podjął w 1914 roku późniejszy Marszałek. Bezsprzecznie można z takiego miejsca zrobić ważny punkt na mapie naszej gminy. Prawdopodobne również jest, że to miejsce już jest jakoś wyróżnione. Ale nikt z moich znajomych nie słyszał o tym. Czekam na jakąś informację.
Choć gdyby ta narada odbyła się w Tumlinie Podgrodziu albo Wykieniu, to już by to była Miedziana Góra. Ale to po sąsiedzku ...